11 Июл 2025,
ҷумъа, 14:53, Душанбе
23.04.2025 17:13

Дар мароси бузургдошти Саъдӣ: “Барои мо эрониҳо беҳтарин ва наздиктарин кишвар Тоҷикистон аст”

Маросими солрӯзи бузургдошти шоири номдор, шайх Саъдӣ Шерозӣ аз ҷониби Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон бо барномаи адабӣ баргузор гашт. Дар ин маҳфил олимон, эҷодкорон, пажӯҳишгарони риштаи адабиёт, санъаткорон ва рӯзноманигорони Тоҷикистон иштирок намуданд. Шоир ва пажӯҳишгари адабиёт Абдуҷаббор Кокоӣ, адабиётшинос ва устоди донишгоҳ Исмоил Аминӣ ва адабиётшинос ва ҳамсари шоири номдор Қайсари Аминпур - Зебо Ишроқӣ аз Эрон меҳмонони вижаи маросим буданд.

Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон ҷаноби Алиризо Ҳақиқиён маҳфилро оғоз намуд ва дар идома шоири халқии Тоҷикистон устод Гулрухсор Сафиева зимни суханронии худ, аз ҷумла чунин ёдовар шуд: “Дар бораи Саъдӣ сухан гуфтан ин дар бораи аҳли башар сухан гуфтан аст.”

Маҳфил бо таҳлили ашъори шайх Саъдии Шерозӣ, фасоҳату балоғати сухани ӯ ва ҷойгоҳи баргузидаи ин шоири бузург  дар адабиёти форс-тоҷик аз ҷониби Абдуҷаббор Кокоӣ, Исмоил Аминӣ ва Зебо Ишроқӣ идома ёфт.

Дар фарҷоми маҳфил аз Абдуҷаббор Кокоӣ, шоир, пажӯҳишгар ва устоди донишгоҳ чанд саволе пурсидем, ки посухҳоро пешниҳоди шумо мегардонем.   

Сарзамини ниёкон

- Сафари қаблиам ба Тоҷикистон тахминан ҳудуди 10 сол пеш иттифоқ афтода буд. Мушоҳидоям дар ин сафар Хуҷанду Душанбе буд ва дар он бо як зумра шоирон, аз ҷумла Фарзонаи Хуҷандӣ ва Гулрухсор суҳбатҳои гарму дилнишин доштам. Дар он сафар, ҳамчунин, бо Муҳаммадалии Аҷамӣ ошноӣ пайдо кардам (Худованд раҳматашон кунад). Ба ҳар ҳол аз шахсияти бузурге мисли Садриддини Айнӣ ва дигарон аз тариқи мақолаҳои доктор Шафиӣ ошно будам. Дар маҷмуъ Тоҷикистонро сарзамини ниёкони худам тасаввур мекунам, ки ин нуктаро дар сафарномаҳоям низ ишора кардаам. Ростӣ, сафарҳои зиёде ба нукоти зиёди ҷаҳон доштам ва дар ин миён Тоҷикистон ҳам аз ҷиҳати ҳаловат ва мусиқии зебои забони форсӣ, ки ин ҷо ҷараён дорад ва ҳам барои алоқаи беназири мардуми Тоҷикистон ба бузургони шеъри форсӣ, минҷумла Фирдасвӣ ва Рӯдакӣ ҷойгоҳи хосе дорад.

Саъдӣ ва омӯзаҳои ахлоқии “Бӯстон” ва “Гулистон”-и ӯ

- Сухани имрӯзам роҷеъ ба Саъдӣ дар хусуси вижагиҳои забони ӯ, ки яке аз муъҷизаҳои каломи ин андешаманди таърих аст, яъне тавассули балоҳати адабӣ ва кинояву маҷозу ташбеҳу тахайюли ӯ буд. Саъдӣ тавониста фақат бо чиниши зебои калимот ва баҳрагирӣ аз таҷрибааш дар шинохти табақаҳои мухталифи иҷтимоӣ дар сафарҳои тӯлониаш ва ҳунараш, ки ҳунари вазъ буда (мисли Мавлоно) омӯзаҳои ахлоқиро дар ду китоби арзишманд “Бӯстон” ва “Гулистон” ба зеботарин ваҷҳи мумкин ба тавре, ки ҳар ҷумлааш ва ҳар суханаш ирсоли масал шуда ва баёни ҳикматомез ва нуктаи поёне бар тамоми мавоизи дигар, ҷойгоҳи хосе пайдо кунад. Ба ҳар ҳол дар фановарии Саъдӣ мо метавонем бо омӯхтани даврони зиндагии ӯ, ки дар он султаи муғулҳо ва ҷойнишинҳои онҳо - салҷӯқиҳо буданд, таҳлилҳо анҷом бидиҳем.  

Дар маҷмуъ банда ба ду шахсият дар шеъри форсӣ беш аз бақия алоқа дорам, ки яке Мавлоно ва дигаре Саъдист. Ба ҳамин ҷиҳат, дар Теҳрон ҳам ба кори тадриси Мавлоно ва шарҳи “Маснавии маънавӣ” машғулам ва ҳам ба тадриси “Бӯстон” ва “Гулистон”.

Чароғи “Бӯстон”-и Саъдӣ

- Таҳаввули ҷаҳон ва иттифоқоте, ки дар ҷаҳони мавсум ба тавсия рух медиҳад, дар мувоҷеҳ бо ҷаҳони суннат омӯзаҳои ахлоқиро дигаргун кардааст, аммо ҳамчунон, чароғи “Бӯстон”-и Саъдӣ ҳамеша рӯшан аст. Худи Саъдӣ Шерозӣ шореҳи сухани худаш аст. Ӯ метавонад дар сурати таваҷҷуҳи бештари аҳолии фарҳангӣ ба мо эҳёкунандаи суннатҳои ахлоқии ҷомеа бошад. Чунки мешавад гуфт, ки имрӯз равоншиносии Ғарб ба Саъдӣ такя мекунад ва воқеан, андешаи ӯ дар беҳбуди вазъияти ҷаҳон муассир аст. Риояти ахлоқ, дурӯғ нагуфтан, хайрхоҳӣ барои дигарон ва ғайра, яъне тақрибан тамоми усуле, ки ҳама муътариф ва ҷузъи пояҳои низоми мардумӣ дар сухан аст, дар сухани Саъдӣ омадааст. Пас агар ба Саъдӣ бештар аз пеш таваҷҷуҳ кунем ба вижа ба ду асари гаронқадраш – “Гулистон” ва “Бӯстон” дар хоҳем ёфт, ки мо яке аз мабонии арзишии дар воқеъ ахлоқи башариро ба ихтиёр дорем.

Омезиши забони Саъдӣ

- Саъдӣ мешавад гуфт, ки марбут ба ғарби Хилофати Исломӣ аст. Яъне агар мо ду ҳавзаи Шарқро ба ҳисоб биоварем (яъне Мовароуннаҳр ва Хуросонро) то Сиистон Саъдӣ аз зумраи суханварони форсӣ аст. Маъмулан он тавре, ки муътақидон мегӯянд дар ҳавзаи ғарби Хилофати Исломӣ, ки Саъдӣ дар он минтақа буда, омезиши забони форсӣ бо арабӣ бештар иттифоқ афтодааст. Ба ҳамин ҷиҳат забон ба навъе равонтар шудааст, ки дилнишин гаштааст. Забон бо пазириши луғоти ҷадид равонтар мешавад. Он тарзе, ки Саъдӣ дар суханофаринӣ овардааст ба навъи бештар дилҳоро шод мекунад ва зеҳну завқи ҳамагонро ҷазб менамояд. Ба вижа тасаллути Саъдӣ ба забони арабӣ ва хирад дар маҷмуъ ҳамаи инҳо боис шудааст, ки мо суханварии Саъдиро дар мабнои густариши ҳавзаи вожагон бидонем.

Беҳтарин ва наздиктарин кишвар

- Тасаввур мекунам барои мо эрониҳо беҳтарин ва наздиктарин кишвар ин Тоҷикистон аст. Тоҷикистон ҳам пешинааш, ҳам таърихаш ва ҳам вазъияте, ки дар забон дорад, метавонад дар таваҷҷуҳи мо – эрониҳо бошад. Бахусус, робитаи Эрон дар солҳои ахир бо Тоҷикистон аз ҷиҳати сиёсӣ ҳам рӯ ба беҳбуд рафтааст, ки он муҳим аст. Умедворам, ки ин пайвастагӣ ҷовидона бошад ва дар арсаҳои гуногуне иттифоқ биафтад.

Хусусан робитаи адабӣ-фарҳангии мо бояд густариш пайдо кунад.  Аммо мутаассифона, аз он ғафлат шудааст. Ройзанҳои фарҳангии кишварҳо бояд густариш пайдо кунанд. Дар маҷмуъ хуб аст, ки омилҳое барои бедор шудану ба ҳам омадани ин ду фарҳанг сурат бигиранд. Яъне бо камранг шудани фосила ҳамчунон ин пайванди фарҳагӣ барқарор бишавад. Дар ин замина мехоҳам бигӯям, ки масалан ман мутаассифона, бо ҷараёни шеъри рӯзи Тоҷикистон камтар ошно ҳастам. Аммо бо эҷодиёти Фарзонаи Хуҷандӣ пурра огоҳ ҳастам. Дар сухани хонум Фарзонаи Хуҷандӣ суханварии тавонотаре мебинам. Аз шоирони ҷавон мисли Рустами Аҷамӣ тасаллуташро дар забон ва суханварӣ дидам. Умедворам, ки Тоҷикистон ва шоирони ин сарзамини бузургро бо барқарор шудани муносибатҳо бештару беҳтар мешиносам.

Dialog.tj

Хатти хабарҳо

11.07.2025 10:26

Пизишкиён ба Шурои Аврупо ҳушдор дод: “Ҳамла ба Эрон бо посухи “қатъӣ ва пушаймонкунанда” рӯ ба рӯ хоҳад шуд”

Масъуд Пизишкиён, президенти Ҷумҳурии Исломии Эрон дар ҷараёни тамоси телефонӣ бо Антониу Кошта, раиси Шурои Аврупо дар хусуси вазъияти байналмилалӣ ва робитаҳои миёни Эрону Иттиҳоди Аврупо гуфтугӯ кард. Ӯ таъкид кард, ки такрори ҳар гуна таҷовуз бар зидди Эрон бо посухи “қатъӣ ва пушаймонкунанда” рӯ ба рӯ хоҳад шуд.
11.07.2025 10:10

Кори расмӣ дар Кореяи Ҷанубӣ. Аз корҷӯёни тоҷик чӣ талаб карда мешавад?

Агентии бакортаъмикунӣ дар хориҷаи Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон хабар медиҳад, ки барномаи нави ҷалби шаҳрвандони кишвар барои кор дар Кореяи Ҷанубӣ оғоз шудааст.
11.07.2025 08:59

Муборизаи беамони полис бар зидди фолбину ҷодугарон. 90 нафар ба “панҷаи қонун” супурда шуданд

Раёсати Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе тадбирҳои фаъолро барои пешгирии фаъолияти фолбин ва ҷодугарҳо идома медиҳад, то ин навъи фаъолияти ғайриқонунӣ пурра решакан гардад.
11.07.2025 08:52

Чин ва Ӯзбекистон мехоҳанд роҳи оҳани бисёрсамтаи Осиёи Марказиро густариш диҳанд

Вазирони нақлиёти Чин ва Ӯзбекистон дар ҷараёни мулоқоти дуҷониба ба ҳамкориҳои зерсохторӣ ва густариши лоиҳаҳои роҳи оҳан ва роҳҳои бисёрсамта дар доираи робитаҳои стратегии миёни ду кишвар таъкид намуданд.
11.07.2025 08:43

Ифтитоҳи гулгашт ва муҷассамаи Гулназар Келдӣ. Сафари Эмомалӣ Раҳмон аз ноҳияи Айнӣ оғоз шуд

Тавре ки хадамоти матбуоти Президенти мамлакат хабар медиҳад, имрӯз, 11-ум июл сафари кории Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ноҳияи Айнӣ бо ифтитоҳи гулгашт ва муҷассамаи Шоири халқии Тоҷикистон Гулназар Келдӣ оғоз ёфт.
10.07.2025 15:34

Тим Бурчет: “Амрико дар ҳар ҳафта ба Толибон 20 миллион доллар пул мефиристад”

Дар идомаи интиқодҳо аз сиёсатҳои Иёлоти Муттаҳида дар қиболи Афғонистон Тим Бурчет, намояндаи Ҷумҳурихоҳони Конгресси Амрико аз кумакҳои молии доимии Вашингтон ба гурӯҳи террористии Толибон парда бардошт. Ӯ эълон кард, ки давлати Амрико ҳар ҳафта 40 миллион доллар ба Толибон ирсол мекунад. Рақаме, ки ба гуфати ӯ, дар маҷмуъ то кунун ба тақрибан 5 миллиард доллар расидааст.
10.07.2025 15:20

Қазоқистон мехоҳад ба маркази блокчейни Осиёи Марказӣ табдил ёбад

Бонки миллии Қазоқистон бо ташаббуси яксилсила сиёсати нав ба дунболи табдили Қазоқистон ба қутби блокчейн дар Осиёи Марказӣ аст. Ин иқдом дар чорчӯби ташаккули захираи миллии дороиҳои рақамӣ, ки дорои криптовалютҳои мусодирашуда ва истихроҷшуда аз сӯи давлат хоҳад буд, рӯи даст гирифта шудааст.
10.07.2025 15:05

CNN: Трамп таҳдид кардааст, ки Маскав ва Пекинро бомбаборон мекунад

Шабакаи телевизионии “CNN” ба сабти аудиое дастрасӣ пайдо кардааст, ки дар он Доналд Трамп, президенти Амрико дар як ҳамоиши ҷамъоварии маблағ барои интихоботи соли 2024 мегӯяд, ки дар сурати ҳамлаи Русия ба Киев омода аст, Маскавро мавриди ҳамлаи ҳавоӣ қарор диҳад. Ӯ гуфтааст, ин таҳдидро шахсан ба Владимир Путин расонида буд.
10.07.2025 11:19

БРИКС низоми якқутбии Ғарбро бо низоми бисёрқутбии одилона иваз мекунад

Дар пойтахти Бразилия Саммити солонаи БРИКС бо ширкати роҳбарони кишварҳои аъзо ва кишварҳои нозир доир гардид. Ин нишаст, ки дар фазои тантанавӣ ва пур аз мубоҳисаҳои муҳим сурат гирифт, ба баррасии масъалаҳои иқтисодии ҷаҳонӣ, ҳамкориҳои минтақавӣ ва мубориза бо таҳдидҳои муосир, аз қабили тағйироти иқлим ва амнияти байналмилалӣ бахшида шуд. Суханронии роҳбарони кишварҳо, аз ҷумла президентҳои Русия, Чин, Бразилия ва намояндагони Ироқ, ки ба ҳайси узви нозир ширкат доштанд, мавзуъҳои калидии рӯзномаи ҷаҳониро рӯшан намуданд.
10.07.2025 11:04

Эмомалӣ Раҳмон ва Садир Жапаров дар Форуми иқтисодӣ ва сармоягузорӣ ба рушди “иқтисоди сабз” ва гидроэнергетика таъкид карданд

Дар доираи сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон ба Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе Форуми иқтисодӣ ва сармоягузории Тоҷикистону Қирғизистон доир гардид. Дар ин ҳамоиш сарони ду кишвар – Эмомалӣ Раҳмон ва Садир Жапаров ширкат намуда, дар ҳузури доираҳои соҳибкорию сармоягузорӣ суханронӣ намуданд.