19 Июл 2025,
шанбе, 03:53, Душанбе
23.04.2025 17:13

Дар мароси бузургдошти Саъдӣ: “Барои мо эрониҳо беҳтарин ва наздиктарин кишвар Тоҷикистон аст”

Маросими солрӯзи бузургдошти шоири номдор, шайх Саъдӣ Шерозӣ аз ҷониби Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон бо барномаи адабӣ баргузор гашт. Дар ин маҳфил олимон, эҷодкорон, пажӯҳишгарони риштаи адабиёт, санъаткорон ва рӯзноманигорони Тоҷикистон иштирок намуданд. Шоир ва пажӯҳишгари адабиёт Абдуҷаббор Кокоӣ, адабиётшинос ва устоди донишгоҳ Исмоил Аминӣ ва адабиётшинос ва ҳамсари шоири номдор Қайсари Аминпур - Зебо Ишроқӣ аз Эрон меҳмонони вижаи маросим буданд.

Сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон ҷаноби Алиризо Ҳақиқиён маҳфилро оғоз намуд ва дар идома шоири халқии Тоҷикистон устод Гулрухсор Сафиева зимни суханронии худ, аз ҷумла чунин ёдовар шуд: “Дар бораи Саъдӣ сухан гуфтан ин дар бораи аҳли башар сухан гуфтан аст.”

Маҳфил бо таҳлили ашъори шайх Саъдии Шерозӣ, фасоҳату балоғати сухани ӯ ва ҷойгоҳи баргузидаи ин шоири бузург  дар адабиёти форс-тоҷик аз ҷониби Абдуҷаббор Кокоӣ, Исмоил Аминӣ ва Зебо Ишроқӣ идома ёфт.

Дар фарҷоми маҳфил аз Абдуҷаббор Кокоӣ, шоир, пажӯҳишгар ва устоди донишгоҳ чанд саволе пурсидем, ки посухҳоро пешниҳоди шумо мегардонем.   

Сарзамини ниёкон

- Сафари қаблиам ба Тоҷикистон тахминан ҳудуди 10 сол пеш иттифоқ афтода буд. Мушоҳидоям дар ин сафар Хуҷанду Душанбе буд ва дар он бо як зумра шоирон, аз ҷумла Фарзонаи Хуҷандӣ ва Гулрухсор суҳбатҳои гарму дилнишин доштам. Дар он сафар, ҳамчунин, бо Муҳаммадалии Аҷамӣ ошноӣ пайдо кардам (Худованд раҳматашон кунад). Ба ҳар ҳол аз шахсияти бузурге мисли Садриддини Айнӣ ва дигарон аз тариқи мақолаҳои доктор Шафиӣ ошно будам. Дар маҷмуъ Тоҷикистонро сарзамини ниёкони худам тасаввур мекунам, ки ин нуктаро дар сафарномаҳоям низ ишора кардаам. Ростӣ, сафарҳои зиёде ба нукоти зиёди ҷаҳон доштам ва дар ин миён Тоҷикистон ҳам аз ҷиҳати ҳаловат ва мусиқии зебои забони форсӣ, ки ин ҷо ҷараён дорад ва ҳам барои алоқаи беназири мардуми Тоҷикистон ба бузургони шеъри форсӣ, минҷумла Фирдасвӣ ва Рӯдакӣ ҷойгоҳи хосе дорад.

Саъдӣ ва омӯзаҳои ахлоқии “Бӯстон” ва “Гулистон”-и ӯ

- Сухани имрӯзам роҷеъ ба Саъдӣ дар хусуси вижагиҳои забони ӯ, ки яке аз муъҷизаҳои каломи ин андешаманди таърих аст, яъне тавассули балоҳати адабӣ ва кинояву маҷозу ташбеҳу тахайюли ӯ буд. Саъдӣ тавониста фақат бо чиниши зебои калимот ва баҳрагирӣ аз таҷрибааш дар шинохти табақаҳои мухталифи иҷтимоӣ дар сафарҳои тӯлониаш ва ҳунараш, ки ҳунари вазъ буда (мисли Мавлоно) омӯзаҳои ахлоқиро дар ду китоби арзишманд “Бӯстон” ва “Гулистон” ба зеботарин ваҷҳи мумкин ба тавре, ки ҳар ҷумлааш ва ҳар суханаш ирсоли масал шуда ва баёни ҳикматомез ва нуктаи поёне бар тамоми мавоизи дигар, ҷойгоҳи хосе пайдо кунад. Ба ҳар ҳол дар фановарии Саъдӣ мо метавонем бо омӯхтани даврони зиндагии ӯ, ки дар он султаи муғулҳо ва ҷойнишинҳои онҳо - салҷӯқиҳо буданд, таҳлилҳо анҷом бидиҳем.  

Дар маҷмуъ банда ба ду шахсият дар шеъри форсӣ беш аз бақия алоқа дорам, ки яке Мавлоно ва дигаре Саъдист. Ба ҳамин ҷиҳат, дар Теҳрон ҳам ба кори тадриси Мавлоно ва шарҳи “Маснавии маънавӣ” машғулам ва ҳам ба тадриси “Бӯстон” ва “Гулистон”.

Чароғи “Бӯстон”-и Саъдӣ

- Таҳаввули ҷаҳон ва иттифоқоте, ки дар ҷаҳони мавсум ба тавсия рух медиҳад, дар мувоҷеҳ бо ҷаҳони суннат омӯзаҳои ахлоқиро дигаргун кардааст, аммо ҳамчунон, чароғи “Бӯстон”-и Саъдӣ ҳамеша рӯшан аст. Худи Саъдӣ Шерозӣ шореҳи сухани худаш аст. Ӯ метавонад дар сурати таваҷҷуҳи бештари аҳолии фарҳангӣ ба мо эҳёкунандаи суннатҳои ахлоқии ҷомеа бошад. Чунки мешавад гуфт, ки имрӯз равоншиносии Ғарб ба Саъдӣ такя мекунад ва воқеан, андешаи ӯ дар беҳбуди вазъияти ҷаҳон муассир аст. Риояти ахлоқ, дурӯғ нагуфтан, хайрхоҳӣ барои дигарон ва ғайра, яъне тақрибан тамоми усуле, ки ҳама муътариф ва ҷузъи пояҳои низоми мардумӣ дар сухан аст, дар сухани Саъдӣ омадааст. Пас агар ба Саъдӣ бештар аз пеш таваҷҷуҳ кунем ба вижа ба ду асари гаронқадраш – “Гулистон” ва “Бӯстон” дар хоҳем ёфт, ки мо яке аз мабонии арзишии дар воқеъ ахлоқи башариро ба ихтиёр дорем.

Омезиши забони Саъдӣ

- Саъдӣ мешавад гуфт, ки марбут ба ғарби Хилофати Исломӣ аст. Яъне агар мо ду ҳавзаи Шарқро ба ҳисоб биоварем (яъне Мовароуннаҳр ва Хуросонро) то Сиистон Саъдӣ аз зумраи суханварони форсӣ аст. Маъмулан он тавре, ки муътақидон мегӯянд дар ҳавзаи ғарби Хилофати Исломӣ, ки Саъдӣ дар он минтақа буда, омезиши забони форсӣ бо арабӣ бештар иттифоқ афтодааст. Ба ҳамин ҷиҳат забон ба навъе равонтар шудааст, ки дилнишин гаштааст. Забон бо пазириши луғоти ҷадид равонтар мешавад. Он тарзе, ки Саъдӣ дар суханофаринӣ овардааст ба навъи бештар дилҳоро шод мекунад ва зеҳну завқи ҳамагонро ҷазб менамояд. Ба вижа тасаллути Саъдӣ ба забони арабӣ ва хирад дар маҷмуъ ҳамаи инҳо боис шудааст, ки мо суханварии Саъдиро дар мабнои густариши ҳавзаи вожагон бидонем.

Беҳтарин ва наздиктарин кишвар

- Тасаввур мекунам барои мо эрониҳо беҳтарин ва наздиктарин кишвар ин Тоҷикистон аст. Тоҷикистон ҳам пешинааш, ҳам таърихаш ва ҳам вазъияте, ки дар забон дорад, метавонад дар таваҷҷуҳи мо – эрониҳо бошад. Бахусус, робитаи Эрон дар солҳои ахир бо Тоҷикистон аз ҷиҳати сиёсӣ ҳам рӯ ба беҳбуд рафтааст, ки он муҳим аст. Умедворам, ки ин пайвастагӣ ҷовидона бошад ва дар арсаҳои гуногуне иттифоқ биафтад.

Хусусан робитаи адабӣ-фарҳангии мо бояд густариш пайдо кунад.  Аммо мутаассифона, аз он ғафлат шудааст. Ройзанҳои фарҳангии кишварҳо бояд густариш пайдо кунанд. Дар маҷмуъ хуб аст, ки омилҳое барои бедор шудану ба ҳам омадани ин ду фарҳанг сурат бигиранд. Яъне бо камранг шудани фосила ҳамчунон ин пайванди фарҳагӣ барқарор бишавад. Дар ин замина мехоҳам бигӯям, ки масалан ман мутаассифона, бо ҷараёни шеъри рӯзи Тоҷикистон камтар ошно ҳастам. Аммо бо эҷодиёти Фарзонаи Хуҷандӣ пурра огоҳ ҳастам. Дар сухани хонум Фарзонаи Хуҷандӣ суханварии тавонотаре мебинам. Аз шоирони ҷавон мисли Рустами Аҷамӣ тасаллуташро дар забон ва суханварӣ дидам. Умедворам, ки Тоҷикистон ва шоирони ин сарзамини бузургро бо барқарор шудани муносибатҳо бештару беҳтар мешиносам.

Dialog.tj

Хатти хабарҳо

18.07.2025 18:28

Мавҷи гармо дар Аврупо: Ҳудуди 2300 нафар дар 12 шаҳр ҷони худро аз даст доданд

Бар асоси таҳлили илмие, ки рӯзи чоршанбе нашр шуд, ҳудуди 2300 нафар дар 12 шаҳри Аврупо бар асари таъсири мавҷи гармо ҷон бохтаанд. Ба гуфтаи таҳлилгарон тағйироти иқлимӣ сабаби шиддат гирифтани гармо ва маргҳои вобаста ба он шудаанд.
18.07.2025 18:03

Дар Тайланд писарбачаи 8-солае пайдо шуд, ки дар зери тарбияи сагҳо ба воя расидааст

Мақомоти Тайланд дар шимоли кишвар, дар вилояти Уттарадит писарбачаи ҳаштсолаеро пайдо намуданд, ки дар давоми чанд соли ахир бо шаш саг ва бидуни назорати инсон ба воя расидааст.
18.07.2025 17:48

Ҷанҷоли нав дар Сурия. Ҷӯлонӣ бо аъзои хонаводааш аз Димишқ фирор кардааст

Хабарҳои зидду нақиз дар расонаҳои арабӣ дар бораи Аҳмад Шаръ, раҳбари кунунии ҳукумати Сурия нашр мешавад. Ин хабарҳо вокунишҳои густурдаи дохилӣ ва байналмилалиро ба вуҷуд овардааст.
18.07.2025 11:28

Як ҳайати амниятии Толибон ба Русия сафар мекунад

Рӯзномаи русии "Независимая газета" хабар дод, ки ҳайате аз мақомоти амниятии гурӯҳи террористии Толибон, ки ахиран аз ҷониби Маскав расман ба ҳайси Аморати Исломии Афғонистон эътироф шудааст, дар ояндаи наздик ба пойтахти Русия сафар хоҳад кард.
18.07.2025 11:20

Кохи сафед: Трамп ба норасоии музмини варидӣ мубтало шудааст

Кохи сафед рӯзи панҷшанбе эълон кард, ки натиҷаи ташхиси ултрасадо дар пойҳо ва дасти Доналд Трамп, президенти Амрико нишон додааст, ки ӯ ба норасоии музмини варидӣ мубтало шудааст. Ин беморие, ки бештар дар миёни афроди синнашон аз 70 боло мушоҳида мешавад.
18.07.2025 11:01

Амрико бо нусхабардорӣ аз “Шоҳид” –и Эрон бесарнишини нав сохта аст

Вебгоҳи амрикоии Defense Blog гузориш додааст, ки Иёлоти Муттаҳидаи Амрико аз як дрони низомии камхарҷ бо номи LUCAS (Лукас) парда бардоштааст, ки ба гуфтаи ин манбаъ, бо шабоҳати зиёд ба дрони "Шоҳид"-и Эрон тарҳрезӣ шудааст.
18.07.2025 10:41

Бо номи мустаъор саҳифа накушоед. Масъули саҳифаи “zevarzoda_fors” боздошт шуд

Раёсати Вазорати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе аз боздошти ҷавондухтаре хабар дод, ки дар шабакаи иҷтимоии Инстаграм барои ба даст овардани маблағ ба паст задани шаъну шарафи корбарони фазои маҷозӣ машғул буд.
18.07.2025 10:03

Тандурустӣ: Омӯзишу таҷрибагирии 192 мутахассиси соҳа дар хориҷи кишвар

Дар ҷаласа ҳайати мушовараи Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти вазорат ва зерсохторҳои он дар шашмоҳаи аввали соли 2025 таҳлилу баррасӣ гардид.